अंधारातून एक कावळा ओरडतो

अंधारातून एक कावळा ओरडतो
मनात निजला छोटा पक्षी बावरतो

पाणवठ्याला रान सोडूनी कुणी येतो
शांत जळीचा स्वस्थ किनारा घाबरतो

आकाशातील तारा तुटुनी कोसळतो
कुंद मनातून धुंद मारवा घुमतो

पारावरती सुकली पाने गळतात
धूप होऊनी मुकीच स्वप्ने विरतात

रस्त्यावरचा अनाथ कुत्रा ओरडतो
मनी जागला छोटा पक्षी का रडतो?

- श्रीपाद कोठे
नागपूर
रविवार, २८ एप्रिल २०१३

ती वाट चालतो मी

स्वप्नातल्या परीला
सत्यात चाहतो मी
अस्तित्व ज्यास नाही
त्यालाच शोधतो मी

मी धावतो धराया
बागेतला सुवास
हातात फक्त उरती
निर्जीव ते पराग

कंठातल्या स्वरांना
शब्दात गुंतवोनी
नव्हता कधीच जो;
तो अर्थ शोधतो मी

मार्गावरील शोभा
पाहुनिया क्षणैक
जी संपते न कधीही
ती वाट चालतो मी

- श्रीपाद कोठे
नागपूर
गुरुवार, २५ एप्रिल २०१३

वाकुल्या

नदीचे विशाल पात्र दिसते
गाडीतून जाताना
हरखलेले मन
लगेच उदास होते
त्या पात्रातील
काही ओहोळ पाहून,
अन चुकार मन
टिपून घेते-
विस्तीर्ण पात्रातील एक झोपडी,
खिडक्या दारांची गरज नसलेले
काही तट्टे आणि बांबू,
उन्हानेच निर्माण झालेल्या
झोपडीच्या सावलीत बसलेली
कुणी तरी महिला
आजूबाजूला एकदोन मुले;
चारदोन टरबूज- खरबूज
किंवा वाळूखालील
पाण्याचे चार घोट
यासाठीचाच हा संसार
चारदोन महिन्यांचा;
`पुढचे पुढे पाहू' म्हणत
गाडीकडे पाहून हात हलवणाऱ्या
त्या चारदोन आकृत्या
आणि त्यांना वाकुल्या दाखवणारी
लोकशाही आणि कल्याणकारी राज्य

- श्रीपाद कोठे
नागपूर
रविवार, २४ मार्च

मारवा...

उजेडही नाही अंधारही नाही
वितळू लागतात
साऱ्या भौमितीय आकृत्या
पण नाही होत लुप्तही,
ठाऊक नसते
कुठे जातोय ओढले
उजेडात की अंधारात,
की होतेय लुप्त
माझीही ओबडधोबड आकृती
माझ्याही नकळत,

आकारांचे होताना निराकार
अन शब्दांचे अशब्द होताना
वितळतात सारे धागे
लोखंडाचे अन रेशमाचेही,
निराधार निष्क्रीयतेला
शून्याचेही ओझे होते,

अस्तित्वाच्या तळाशी पोहोचतात
निराकाराचे निराधार ताण
आणि जन्माला येतो
मारवा...
सारं काही पिळून काढणारा...

- श्रीपाद कोठे
नागपूर
शनिवार, ९ मार्च २०१३

मी कैसा निर्दय क्रूर

मी घेतो ज्याला जवळी
त्यालाच लोटतो दूर
मी कैसा निर्दय क्रूर

क्षणी होतो सखासोयरा
क्षणी शत्रू शतजन्मांचा
हा माझा विचित्र खेळ

जो जीवन देतो मजला
मी सोडून देतो त्याला
मी असला कृतघ्न फार

आताचा माझा श्वास
होतो मग निश्वास
आहे केवळ आभास

हे माझे जीवनगाणे
तुमचे भावतराणे
कोणासी कळला पार?

- श्रीपाद कोठे
शुक्रवार
२२ फेब्रुवारी २०१३

हे काळोखा !!

हे काळोखा,
कसे मानू तुझे आभार
कसा होऊ तुझा उतराई
तुझ्या कृपेची
दयाळूपणाची
कशी करू परतफेड?

तू नसतास तर-
कसे लाभले असते
चंद्रतारे,
कशी फुलली असती
मधुमालती,
कसा बहरला असता
मालकंस,
कोणी गायली असती
प्रीतीची गाणी

तू नसतास तर-
कोणी घेतले असते
अनंत निश्वास पोटात,
कोणी ऐकले असते
निराशेचे उसासे,
कुठे फुटले असते
अनावर हुंदके,
कशी लाभली असती
दमलेल्याला विश्रांती

अलवार आनंदाची बाग
अद्भुत सौंदर्याची खाण,
अस्फुट वेदनेचा आधार
अव्यक्त दु:खाचा महापार
जगातील महादु:खाचे
स्वप्न साकार
अशा- हे काळोखा,
खरंच सांग
कसे मानू तुझे आभार

- श्रीपाद कोठे
नागपूर
बुधवार, २० फेब्रुवारी

अभोगीची धून

मी उदास होतो तेव्हा
फांदीवर झोके घेतो
झाडाचे दीर्घ उसासे
पाठीला बांधून घेतो

झाडाची सावली दाट
की मनातला काळोख
गळणाऱ्या पानांचाही
धरतीला होतो त्रास

माझ्या श्वासांची करुणा
पानांना साद घालते
वठलेल्या बुंध्यालाही
दु:खाची जाणीव होते

मी बोलत नाही काही
झाडाला सारे कळते
शब्दांचे मौन पिसारे
पंखात गोठूनी राहे

सुकलेल्या फांदीवर
हरवला पक्षी येतो
जाताना व्याकूळ काही
मातीला देऊन जातो

मी तसाच फांदीवर
भासांना हाती घेऊन
शब्दांची भावसमाधी
जैसी अभोगीची धून

- श्रीपाद कोठे
नागपूर
बुधवार, ६ फेब्रुवारी २०१३

असून नसणे

मार्गावर तुझी
सोबत सतत
तरी नाही होत
भेट कधी

काय तुझे गुज
आकळेना मज
मात्र तुझी गाज
सोबतीस

वाट वळणांची
थकविते फार
चकविते मज
वारंवार

तुझ्या पावलात
मोगरा, बकुळ
फुलतो प्राजक्त
क्षणोक्षणी

अत्तराचा जैसा
दाटे परिमळ
असोनी सर्वत्र
दिसेचिना

तसेच तुझेही
असून नसणे
मज अंतर्बाह्य
वेढूनीया

- श्रीपाद कोठे
नागपूर
गुरुवार, ३१ जानेवारी २०१३

फकिरी

काय हवंय तुला?
घेऊन जा
जे जे हवे ते...
असलेला नसलेला
पैसाअडका
जमीनजुमला,
असलेले नसलेले
आप्तस्वकीय
शत्रू-मित्र,
असलेले नसलेले
गुण अवगुण
कर्तृत्व दातृत्व,
असलेला नसलेला
मानमरातब
नावलौकिक,
असलेले नसलेले
ज्ञान अज्ञान
जगण्याचे भान,
घेऊन जा सारे काही
प्रेमाने वा लुटून
हक्काने वा चोरीने...
जे जे माझे तेही घेऊन जा
जे माझे नाही तेही घेऊन जा
नेण्यासारखेही घेऊन जा
न नेण्यासारखेही घेऊन जा
हवे असलेले घेऊन जा
नको असलेलेही घेऊन जा;
फक्त...
फक्त, एकच विनंती
जाताना तेवढी
फकिरी मात्र ठेवून जा,
माझी माझ्यासाठी... ...

- श्रीपाद कोठे
नागपूर
रविवार, २० जानेवारी २०१३

एखादा कण वगैरे

मला पडतात प्रश्न्नबिश्न
इकडचे तिकडचे
जगाच्या आदि-अंताचे
आत्म्या परमात्म्याचे
या जगातील असम्बद्धतेचे
अस्तित्वाचे, अगतिकतेचे;
कधी उत्तरांचे रतीब घालत
तर कधी उत्तरांची याचना करत
फिरत राहतो वणवण
अस्वस्थ होत
आणि अस्वस्थ करत
माझ्या `मी'ला फटकारत
वा गोंजारत;
पण...
पण नाही पडत मला प्रश्न
`मी' तुडवून टाकणार्यांचे

माझ्या सारखेच हातपाय असणारे
बाबा आमटे
हातपाय झडलेल्यांसाठी
संपवतात `मी'ला
पण मला नाही खुणावत ते;

लाखो संसारांसाठी
स्वत:ची चूल बोळकी फोडणार्या
सावरकरांची प्रेरणा कशी असेल?
नाही पडत मला हा प्रश्न;

या राष्ट्राला जागं करण्यासाठी
`मी'चा होम करणारे हेडगेवार,
अर्धा पंचा नेसून
जगज्जेत्यांना ललकारणारा गांधी,
जगाला स्तिमित करणारा
निष्कांचन, एकाकी विवेकानंद
यांच्या अस्तित्वाचा शोध
घ्यावासा नाही वाटत मला

झालंच तर
जगाच्या करुणेपोटी
राजगृह ठोकरणारा सिद्धार्थ,
स्वत:च्या मारेकर्यांनाही
अभयदान देणारा
स्वत:चा क्रूस
स्वत:च वाहणारा येशू,
स्वत: सावध होऊन
जगाला सावध करीत
हिंडणारा समर्थ
मला नाही खुणावत

अब्राहम लिंकन,
मार्टिन ल्युथर किंग,
जॉर्ज वाशिंग्टन कार्व्हर,
आयडा स्कडर,
जोन ऑफ आर्क,
डॉ. कोटणीस,
लुईस ब्रेल,
फ्लोरेंस नायतींगेल
यांनी कुठे पुरले होते
स्वत:च्या अस्तित्वाचे पाश?
काय होती
त्यांच्या रक्तथेंबांची जातकुळी?
नाही वाटत मला जाणून घ्यावेसे

कारण `मी' असतो
कोणीतरी शहाणा
तत्वज्ञ, कवी, लेखक
नाटककार, कलाकार
जगाच्या नाडीचं निदान करणारा वैद्य,
माझा `मी' हरवून तर जाणार नाही
अशी भीती सतत बाळगणारा भित्रा,
आयुष्याला भिडण्यापेक्षा
आयुष्याच्या कलेवराला कवटाळणारा
कोणीतरी...
या विश्वातला एखादा कण वगैरे

- श्रीपाद कोठे, नागपूर
रविवार, २२ एप्रिल, २०१२

भूल

झाडांच्या पर्णकुटीतील
साधूचे वेड निराळे
हलणार्या दाढीतून
विश्वाची करूणा डोले

एकांती काय असावे
जे त्याला बांधून ठेवे
मौनाला सोबत करते
साधूचे धूसर गाणे

ओढ्याचा संग जरासा
झाडीतून फिरतो वारा
अस्वस्थ मनाने पक्षी
पिला भरवितो चारा

तो हसतो केंव्हा केंव्हा
कारण नसते काही
त्याचे उदासणेही
मौनास सुखावून जाई

आकाशी उडतानाही
तो मिटून घेतो डोळे
मातीसी चुम्बून घेता
किंचित काही बरळे

रात्रीच्या अंधाराची
वाटते जराशी भीती
पणतीचा मंद प्रकाश
सळसळत्या पानांवरती

तो अज्ञाताचा स्वामी
तो अस्तित्वाचा प्रेमी
घेऊन उशाला प्रश्न
तो डोळे मिटूनी घेई

कशी लागली त्यास
ओढ अनामिक असली?
त्यालाही ठाऊक नाही
ही भूल कशाची, कसली?

- श्रीपाद
नागपूर, ६ एप्रिल २०१२

पुन्हा चेंडू होण्यापेक्षा...

कधी झालो एक भाग
या अजस्र प्रवाहाचा
नाही आठवत आता,
आठवतं तेव्हापासून
वाहतोच आहे
या रोंरावणार्या धारेसोबत,
असाच वाहताना कधीतरी
आठवले होते शब्द
एका महात्म्याचे-
`जगण्याला काही तरी
ध्येय हवं'
अन् वाहता वाहता
एक ओंडका दिसला होता,
तो पकडणं हेच ध्येय झालं
बुडण्याचीही भीती नव्हती
ओंडका हाती लागता तर,
मग मारले हात-पाय
जीवाच्या आकांताने
गाठला ओंडका
बसलो थाटात त्यावर
विजयी मुद्रेने
ध्येय गाठलं
जन्माचंही सार्थक झालं,
अन् एक दिवस
तोच जीवनदायी ओंडका
आदळला कशावर तरी
ठिकर्या ठिकर्या झाल्या
फेकला गेलो दूर, कुठेतरी
एखाद्या चेंडूसारखा
आणि वाहतो आहे
धारेसोबत
ठेचकाळत, अडखळत
तर कधी शांतपणे,
आताही दिसतात ओंडके
अधून मधून
खुणावतात ही
पण नाही जाववत त्यांच्याकडे,
हेच बरं धारेसोबत वाहणं
पुन्हा चेंडू होण्यापेक्षा...

-श्रीपाद

भ्रमणे उरून जाते

जे जे सुखावणारे
ते ते निघून जाते
रस्ता असो कसाही
भ्रमणे उरून जाते

जे सोबतीस येते
त्याचा असा स्वभाव
ना हात हालविते
देता तया निरोप

दो चार पावलांचा
तो संग लाभताना
दाटे उरी उगाच
तो गंध मोगर्याचा

लाभे कधी कुणास
ती साथ शेवटाची
बोचे तरीही काटा
सुटतात जेवी गाठी

-श्रीपाद कोठे

प्रेयसीच्या चंद्रवेळी

प्रेयसीच्या चंद्रवेळी
दाटुनी येते उरी
चांदव्याची स्निग्धताही
सोडुनी जाते दूरी

घेरते काळी उदासी
हालत्या पानांसवे
चिम्बलेले पाश सारे
जेवी होती पारखे

आठवांचे पक्षी येती
वादळांच्या संगती
परत जाती विस्कटोनी
आपुलीच घरटी

त्या व्यथेला पार नाही
नाही त्याची मोजणी
पीळ पडतो ज्यास ऐसा
तोच जाणे तल्लखी

प्रेयसीच्या चंद्रवेळी
नित्य ऐसी टोचणी
तरीही वळती पाय
जेथे, भेटली ती शेवटी

- श्रीपाद

थोडेथोडे...

शेजारच्या परसात
खूप सारी फुलझाडे
काही वेलीही
बाराही महिने फुलत असतात
कुठली ना कुठली फुले

रोज सकाळी फुले तोडायची, वेचायची
शेजारच्या काकांचा नियम,
मग ते पूजा करणार
देवांची आरास करणार,
त्या फुलांनी
काकूही देणार गजरे करून
आपल्या लेकी सुनांना,
घरातील खोल्यांची शोभाही वाढवणार
या फुलांचे गुच्छ

काही दिवसांपूर्वीही, एक दिवस
असेच झाले सारे काही
नजर सहज भिरभिरत होती
तेव्हा दिसले एक फूल
टपोरे, प्रसन्न, सुगंधित
लपून बसलेले
वेलीच्या पानाआड,
त्याच्यासह फुललेली फुले
गेली होती काकांसोबत,
कुणी ना कुणी
करतील त्यांना जवळ
करतील सार्थक
त्यांच्या जन्माला येण्याचं,
हे वेडं मात्र राहील तसंच
आणि जाईल कोमेजुन संध्याकाळी

त्याच्याशी बोललो थोडासा...
विचारलं त्याला,
त्याच्या मनात काय चाललंय ते
ते मात्र मौन बाळगून
बसून राहिलं चुपचाप...
मी चिडलो, रागावलो
स्वत:वरच...

खूप वर्ष झालीत याला
अलीकडे मला
समजू लागले आहेत
त्या फुलाच्या मौनाचे अर्थ
थोडेथोडे...

-श्रीपाद

काहीबाही

केस मागे घेउन बांधलेले
थोड्या बटा चेहर्यावर
कमरेतून वाकलेली
डावा हात मागे कमरेवर
चेहर्यावरील भाव
समजण्यापलीकडले
उजव्या हाती झाडणी,
ती कचरा गोळा करून
बाहेर ढकलते आहे
अन्, वार्याने तो कचरा
पुन्हा पुन्हा परत येतो आहे,
नकोशा आठवणी
नकोशा घटना
नकोशा व्यक्ति
आणि न सरणार्या
दुर्दैवासारखाच,
... आता उमटू लागलं आहे
तिच्या चेहर्यावर
असंच काहीबाही

-श्रीपाद

नंदादीप

आशेची पणती
आशेचीच वात
आशा नाम तेल
त्यात जळे

आशेची ही ज्योत
आशेचा प्रकाश
आशेचा आनंद
चहू दिशी

निराशेचा वारा
घोंगावतो फार
त्याने आशाज्योत
थरथरे

बहु होती कष्ट
तिज आवरण्या
धावाधाव आता
कैसी करू

आता सरो खेळ
आशा निराशेचा
अखंड उजळो
नंदादीप

-श्रीपाद कोठे

अस्पर्श

हरवून गेलो होतो
स्रुष्टिचं ते लोभसवाणं रूप पाहताना,
प्रदीर्घ तृषेनंतर झालेला
तो चैतन्याचा चिम्ब स्पर्ष
मोहवून गेला होता,
बाळसं धरलं होतं तिने
तो जादुभरा अलौकिक स्पर्ष
विझू विझू चाललेल्या
सार्याला पुन्हा चेतवून गेला होता

********************

एक कुंदाचं झाड मात्र
तसंच उभं होतं
बेरंग, निष्पर्ण, निस्तेज
सळसळ नाही,
हलणं नाही,
डुलणं नाही...
खडकालाही शेवाळ फोडणारी ती जादू
त्या कुंदावर मात्र चालली नव्हती,
त्याची मूळच हलली असावीत कदाचित
त्यांनाच धक्का लागला असेल जबर

**********************

मला उगीचच माझीच आठवण आली

-श्रीपाद

मनगंधार

सारेच मार्ग थांबतात
दिशाही विखरुन जातात
भाव-विभावाच्या अतीत
नि:सत्व अस्तित्वाची
केविलवाणी धडपड,
सिद्ध करण्यासाठी
एक निरर्थकत्व,
विरलेल्या लक्तरांचे
धागे जुळवत
उद्ध्वस्त आशेचे
पिवळे पडलेले
जुनेपुराणे चित्र
उलटत पालटत
पुन्हा पुन्हा,
दाटून येतो
घनगर्द अंधार
आणि शोधित बसतो
हरवलेला मनगंधार... ... ...

- श्रीपाद

दु:खांकुर

आकाशातल्या दोन ग्रहांना
बांधली एक दोरी
अन् वाळत घातली त्यावर
सारी दु:खबि:ख,
पण नंतर जाणवलं
ती फक्त फळं होती
वाळत घातलेली;
झाड़ तसंच होतं,
मग छाटून टाकलं झाड
अन् झालो निश्चिंत,
पण कुठलं नशीब आपलं?
लागली पुन्हा पालवी फुटायला
मग काढून टाकलं मुळापासूनच,
आता संपली ब्याद
म्हणून हुश्श केलं-
पण कसचं काय?
छोटी छोटी रोपं
लागली पुन्हा उगवायला,
मग केला निश्चय
उकरून काढली आजूबाजूची माती
सगळी मुळंबिळं जाळून टाकली,
आता नाही कसला धोका
असं बजावतोय स्वत:ला तोच-
लक्षात आलं की,
पुन्हा उगवू लागले आहेत
छोटेछोटे चिवट दु:खांकुर...
कुठे असतात याची चिरंजीव मुळं?

-श्रीपाद

खोडरबर

छंद कसा लागला
कधी लागला
कळलेच नाही,
काढू लागलो चित्र
एकामागून एक
वेड्यासारखा
झपाटल्यासारखा,
काळवेळेचं बंधन नाही
प्रहरांची मर्यादा नाही,
वेगवेगळे आकार
गोल, चौकोनी, त्रिकोणी
रेषा- सरळ, उभ्या,
आडव्या, वळणदार
बिंदू, ठिपके
अधेमधे रिकाम्या जागाही,
एकामागून एक
उठावदार, सुंदर
साधी, सोपी, सरळ
अर्थपूर्ण, निरर्थक,
गुंफत गेलो
अन गुंतत गेलो
आणि;
आता आलाय कंटाळा
वाटतं नको आता
किती हा पसारा, गुंता
हरवूनच गेलो आपण
या जंजाळात
हाती तरी काय लागले?
खोडायचे आहे खूप काही
कदाचित सारेच काही,
पण खोडरबर कुठे आहे?
मनाच्या पेन्सिलीची चित्रे खोडणारा
खोडरबर शोधण्यात
वेळ जातोय सध्या

- श्रीपाद

असेच माझे असणे नसणे

असेच माझे असणे नसणे
किंचित फुलणे, मिटून जाणे
धुळीत उठत्या पायखुणांची
सुंदर नक्षी मिटवीत जाणे

असेच माझे असणे नसणे
शब्द सुरातून वाहत जाणे
सुखदु:खाच्या उठता लहरी
वार्यावरती विरून जाणे

असेच माझे असणे नसणे
जीव जडविणे, मुक्त विहरणे
ओंजळ ही कधी भरून घेणे
कधी हातीचे ओतून देणे

असेच माझे असणे नसणे
अर्थ मिरविणे, निरर्थ होणे
घेऊन हाती छोटी दिवली
मीच मलाही, शोधीत जाणे

-श्रीपाद

गोंदवण

सांजधुळीतील तुझी आठवण
अजून जागी आहे
त्या प्रहरातील तुझी गोंदवण
अजून ताजी आहे

त्या भेटीतील छुनछुन पैंजण
अजून वाजत आहे
त्या समयीचा पवन सुगंधी
अजून वाहत आहे

त्या सहवासातील स्मितहास्याचा
अजून परिमळ वाहे
तव नयनातील हळव्या शपथा
अजून ओल्या आहे

सांजनभाचे ते अवखळणे
अजून मानसी राहे
तव बोलांचे ते अडखळणे
अजून कानी आहे

त्या घटीकेचे रंग बावरे
अजून लोचनी आहे
तव गालांचा लाल रक्तीमा
अजून गहिरा आहे

त्या सांजेला किती आठवू
अजून हवीशी वाटे
तव प्रीतीला किती साठवू
अजून अधूरी भासे

-श्रीपाद

कल्लोळ

शोधताना मी मलाच
भेगाळून अवघा गेलो
लक्तरल्या देहातून
ज्वालांचे वादळ झालो

प्रत्येक फटीतून जेंव्हा
रक्ताळ वेदना हसली
विस्कटल्या माझ्यातून
त्वेषाची ठिणगी उठली

ठिणगीचा झाला वणवा
अवघ्याचा केला ग्रास
आंदोलित भूमिवरती
थरथरली वेडी राख

वार्याने उडता राख
तप्त धरा हळहळली
गहिवर आला मोठा
अवघी जाणीव विझली

आक्रोश असा भिरभिरला
अस्तित्व घेवुनी गेला
प्राणाच्या कल्लोळाला
शून्यात फेकुनी गेला

- श्रीपाद

आलेख

मी उगाच भटकत होतो
वाळूच्या शांत समुद्री
मौनाला बिलगून गेली
मौनाची नाजुक गाणी

अवकाश मोकळे झाले
अंतरात गुदमरलेले
दु:खाच्या पाऊलखुणांनी
गालावर ओघळलेले

नभी चंद्र जरासा तुटका
वार्याने हालत नाही
शपथांच्या स्मरणधुळीने
आभाळ कोंदुनी जाई

हे असेच काहीबाही
फुलणार्या झाडाजैसे
गळणार्या पानांनाही
का टोचत असतील काटे?

गाण्याचे दु:ख सुकोमल
दु:खाचे गाणे भोळे
दूरस्थ चांदणीचेही
का भरून येती डोळे?

मातीचा स्पर्शच हळवा
वाळूत कसा गवसावा
भाळावर गोंदवलेला
आलेख कसा मिटवावा?

- श्रीपाद कोठे

रविवार, २५ डिसेंबर २०११

काहीबाही

केस मागे घेउन बांधलेले
थोड्या बटा चेहर्यावर
कमरेतून वाकलेली
डावा हात मागे कमरेवर
चेहर्यावरील भाव
समजण्यापलीकडले
उजव्या हाती झाडणी,
ती कचरा गोळा करून
बाहेर ढकलते आहे
अन्, वार्याने तो कचरा
पुन्हा पुन्हा परत येतो आहे,
नकोशा आठवणी
नकोशा घटना
नकोशा व्यक्ति
आणि न सरणार्या
दुर्दैवासारखाच,
... आता उमटू लागलं आहे
तिच्या चेहर्यावर
असंच काहीबाही

-श्रीपाद

मौनाची भाषांतरे

काय असेल त्या गर्भार मौनात?
लपलेल्या फुलाचे लपलेले मन;
लपलेल्या मनातील लपलेले व्रण;
काय असतील, काय असतील?

सोबत्यांचे निघून जाणे,
एकाकी चालण्याचा शिण,
नशिबी आलेले दुर्लक्ष,
की आणिक काही?

आयुष्याची निरर्थकता,
वेगळेपणाचे दडपण,
सुखाचे नकार,
की आणिक काही?

प्रश्नांची भिरभिर,
नशिबाची वंचना,
अपूर्णतेची बोच,
की आणिक काही?

मनाची बधिरता,
भावनांची शून्यता,
प्रयत्नांची हतबलता,
की आणिक काही?

सुडाची आग,
प्रार्थनेची जाग,
सुनी सुनी बाग,
की आणिक काही?

हसण्याचे संकल्प,
रडण्याचे विकल्प,
की आणिक काही?

मौनाची भाषांतरे तरी,
किती करावीत?

-श्रीपाद

पण

येथेच टाकली होती
मूठभर राख,
त्याची
अखेरची इच्छा म्हणून,
बरोब्बर वर्षभरापूर्वी
येथेच झाला होता
दृष्टीआड कायमचा,
आज उगवली आहेत
हसरी फुले
त्याच राखेतून,
पण त्यांना कुठे माहिताय
फूल कोमेजतंच असतं,
वर्षभरापूर्वी
कोमेजलं होतं तसं...

-श्रीपाद

पंचम

सकाळची प्रसन्न वेळ
आंब्यावर उंच बसून
कोकिळ गात होता
निसर्गदत्त मधुर पंचम,
खाली खेळणारी मुलेही
त्याला देऊ लागली
प्रतिसाद, कुहू कुहू करून;
मुले काढू लागली
मोठा आवाज,
करू लागली
त्याची गम्मत,
कोकिळही वाढवू लागला
आपला आवाज
मुलांच्या बरोबरीने,
हळू हळू त्याचा
निसर्गदत्त मधुर पंचम
कर्कश्श होऊ लागला
त्यात डोकावू लागला क्रोध...
काय झाले असेल बरे?
मला प्रश्न पडला...
का रागावला कोकिळ?
सुरेल गाण्यात
व्यत्यय आणला म्हणून?
आपल्या सुराची
बेसुर नक्कल केली म्हणून?
की पंचमातील
करुण आर्त विषादाची
निर्लज्ज थट्टा केली म्हणून?
कधी तरी
विचारावे लागेल कोकिळाला...

-श्रीपाद

खंडू

तो रोज येतो
आपण फाटकाजवळ गेलो की,
आम्ही त्याला खंडू म्हणतो

तो आला की,
घरात वर्दी फिरते खंडू आला
अन् पोळी घेऊन येतं कोणी तरी

तोही उभा राहतो तोवर
मग पोळी खातो मनसोक्त
कधी कधी हातून ओढूनही

एका उन्हाळी दिवसाची गोष्ट
खाऊन झाल्यावरही हलला नाही
डोळ्यात खोलवर तहान दिसली

पाणी ठेवले पुढे
गटागटा प्याला पोटभर,
उन्हाळाभर चालला हा क्रम

पाऊस पडला अन् पाणी बंद,
प्राणी गरजेपुरतीच अपेक्षा धरतात
मनाने कान धरला

काल शेजारी म्हणाला,
हा सार्याँच्याच घरापुढे उभा राहतो
त्यांचाच असल्यासारखा

दुसर्या दिवशी खंडू आला
पोळी खाणे झाले नेहमीसारखेच,
म्हणाला- काही बोलायचे आहे

माझा चेहरा प्रश्नार्थक
तसा बोलला,
कालचं बोलणं ऐकलं तुमचं

मी राहतो उभा सगळ्यांपुढे
त्यांचाच असल्यासारखा
दारं उघडली की,

पण...
सगळे उभे राहतात माझ्यापुढे
मी त्यांचा नसल्यासारखा...

नकळत मनात शब्द उमटले
... ... ... ... ... ... ... ...
`माझा खंडू'

-श्रीपाद कोठे, नागपूर
बुधवार, १९ ऑक्टोबर